Kinh doanh đa cấp là hình thức kinh doanh được nhiều quốc gia trên thế giới thừa nhận và phát triển. Kinh doanh đa cấp đã du nhập vào Việt Nam và ngày càng phát triển nhanh. Tuy nhiên, ở Việt Nam nhiều đối tượng lợi dụng quy định của pháp luật còn chưa chặt chẽ đã thực hiện hành vi lừa đảo bằng hình thức kinh doanh đa cấp. Bài viết trình bày quan điểm để nhận diện hình thức kinh doanh đa cấp lừa đảo tại Việt Nam.
Lừa đảo trực tuyến tăng mạnh nửa đầu năm
Theo ghi nhận của Cục An toàn thông tin trong 6 tháng đầu năm, tình hình lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam tăng 64,78% so với cùng kỳ năm ngoái; tăng 37,82 % so với 6 tháng cuối 2022.
Theo ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc công nghệ Công ty an ninh mạng NCS, sáu tháng qua đã ghi nhận sự bùng phát lừa đảo trực tuyến, đặc biệt là các nhóm lợi dụng cơ chế của nền tảng nhắn tin OTT, cũng như những công nghệ mới như AI, deepfake, sử dụng trạm phát sóng giả để phát tán tin nhắn mạo danh.
“Đã có rất nhiều cảnh báo được đưa ra song số nạn nhân vẫn tăng liên tục và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Thiệt hại có vụ lên đến cả trăm triệu đồng, trong khi hình thức ngày càng tinh vi và khó lường”, ông Sơn cho biết.
Theo báo cáo của NCS, nổi bật nhất trong số này là lừa đảo “việc nhẹ, lương cao”. Các nhóm lợi dụng các công cụ liên lạc OTT như Telegram để lập group có số lượng người đông, không bị giới hạn trong nhóm nhỏ, không chịu sự kiểm soát của cơ quan quản lý tại Việt Nam. Với công nghệ deepfake, giả mạo hình ảnh và âm thanh của người khác, nạn nhân dễ bị mắc lừa hơn vì mắt thấy tai nghe trực tiếp bằng hình ảnh, âm thanh. Không chỉ giả mạo người thân, bạn bè, kẻ lừa đảo còn đóng vai cả công an khiến nạn nhân không biết đâu là thật, là giả.
Trong 6 tháng đầu 2023 số lượng tấn công an ninh mạng vào các hệ thống của Việt Nam là 5.100 vụ, giảm 12% so với năm 2022. Tuy nhiên, các vụ tấn công có chủ đích APT vào các cơ sở trọng yếu lại tăng 9%. Nguyên nhân là các cơ sở trọng yếu luôn có nhiều dữ liệu quan trọng và ảnh hưởng lớn nên là đích nhắm ưa thích của hacker.
“Bên cạnh nâng cao cảnh giác, cũng cần biện pháp mạnh tay hơn nữa từ cơ quan quản lý như khóa sim, số rác, khóa tài khoản ngân hàng rác giúp sớm dẹp vấn nạn lừa đảo, mang lại sự trong sạch cho môi trường mạng”, ông Sơn đánh giá.
1. Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”.
2. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake, Deepvoice.
3. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao.
4. Giả mạo biên lai chuyển tiền thành công.
5. Giả danh giáo viên/nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu.
6. Chiêu trò lừa đảo tuyển người mẫu nhí.
7. Thủ đoạn giả danh các công ty tài chính, ngân hàng.
8. Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…
9. Giả mạo trang thông tin điện tử, cơ quan, doanh nghiệp (BHXH, ngân hàng…)
10. Lừa đảo SMS Brandname, phát tán tin nhắn giả mạo.
11. Lừa đảo đầu tư chứng khoán, tiền ảo, đa cấp.
13. Đánh cắp tài khoản mạng xã hội, nhắn tin lừa đảo.
14. Giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo.
15. Rao bán hàng giả hàng nhái trên sàn thương mại điện tử.
16. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay nợ tín dụng.
17. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng.
18. Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa.
19. Lừa đảo lấy cắp Telegram OTP.
20. Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền như FlashAI.
21. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook.
22. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư tài chính, gửi bưu kiện, trúng thưởng.
23. Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook.
Một công ty tại Tokyo sau khi nhận tiền học phí khoảng 1.000.000 yên (hơn 200 triệu đồng)/người từ 70 người Việt Nam có mong muốn đi du học tại Nhật Bản đã cắt đứt hoàn toàn liên lạc với các bên. Hiệp hội Xúc tiến Giáo dục Ngôn ngữ Nhật Bản (日振協) đã báo cáo với Bộ Tư pháp về “khả năng cao là lừa đảo” và đang tiến hành điều tra rõ vụ việc.
Công ty được nhắc đến ở đây chính là 杉並外国語学院 (Suginami Gaikoku Gakuin – Học viện Ngoại ngữ Suginami). Theo giấy phép đăng kí thì trường được thành lập từ năm 2014, người đứng tên là người Trung Quốc. Trụ sở chính là 1 căn phòng nằm ở tầng 2 của chung cư thuộc khu Suginami, thành phố Tokyo. Ngoài bảng hiệu tên trường ở bức tường phía ngoài ra thì 5 phòng ở tầng 2 đều có ghi những dòng chữ bằng tiếng Nhật như 教室 (phòng học), 図書室 (phòng thư viện). Tuy nhiên, một nhân viên làm quán ăn sống ở tầng 1 cho biết “4 năm trước tự dưng có biển hiệu được lắp ở đó nhưng chưa bao giờ thấy có ai ra vào cả” và dường như chẳng có hoạt động gì ở đó cả.
Theo những người liên quan đến trường tiếng Nhật thì từ cuối tháng 2 năm 2019, bên trung gian phía Việt Nam đưa học sinh đi du học đã nhận được bản sao tư cách lưu trú để có căn cứ chuyển tiền học. Bên trung gian đã thực hiện gửi tiền trước hạn chót nộp học phí là ngày 8/3 nhưng theo dự định là tháng 4 học sinh tại Việt Nam sẽ xuất cảnh mà vẫn không thấy có chứng chỉ gốc, cùng với đó thì không thể liên lạc được với trường.
Báo Nishi Nihon đã có hình ảnh về chứng chỉ được gửi tới bên trung gian. Giấy này trông giống hệt với giấy tờ thật với phần tư cách lưu trú là 留学 (du học sinh), nơi nhập học là 杉並外国語学院 (Học viện Ngoại ngữ Suginami). Tuy nhiên học viện này không phải là trường được Bộ Tư pháp Nhật Bản chứng nhận đủ tư cách nhận du học sinh nên không thể xin giấy chứng nhận và hình ảnh chỉ là giả mạo.
Trang chủ của Học viện ngoại ngữ Suginami được dựng lên bằng những hình ảnh và lời giới thiệu ăn cắp từ các trang và trường học khác. Số điện thoại và email liên lạc cũng không hoạt động.
Cục quản lí xuất nhập cảnh Bộ Tư pháp Nhật Bản cho hay “Đây không phải là trường được niêm yết (告示校) nên không thể nhận du học sinh. Nếu sự việc này là thật thì đó chính là án hình sự nhưng chúng tôi không có quyền can thiệp”.
Hiện vụ việc vẫn đang được điều tra làm rõ, các bạn du học sinh khi chọn trường hãy hết sức lưu ý vì tính đến tháng 3 năm nay toàn Nhật Bản chỉ có 749 trường được cấp chứng nhận đủ điều kiện nhận du học sinh như trong danh sách này.
Thông tin dành cho du học sinh sắp sang Nhật Bản
